نقش قطام در شهادت امام علی ع به دست ابن ملجم

نشر توسط:admin درباره : پرسش و پاسخ , تاریخی ,
Views 32 تاریخ : جمعه 21 آذر 1399 نظرات ()

در منابع تاریخی و روایی از دختر یا زنی به نام قطام سخن به میان آمده است که شرط ازدواج خود با ابن ملجم را قتل امام علی علیه السلام قرار داده است. اما نحوه و زمان برخورد ابن ملجم با او و چگونگی داستان روایت های متفاوتی دارد که می توان آنها را در دو روایت زیر خلاصه نمود:

روایت اول:

مطابق با نقلی در پايان مراسم حج سال 40 در مكه، عبدالرحمن بن ملجم و برك بن عبدالله و عمرو بن بكر تميمى به دور هم گرد آمده درباره حكومت اسلامى و جنگ نهروان سخن به ميان آوردند و بر كردار زمامداران عيب گرفتند و سرانجام با يكديگر عهد بستند كه على علیه السلام و معاويه و عمروعاص را كه سران فتنه، مى پنداشتند به قتل رسانند.

از اين سه تن برك بن عبدالله مأمور قتل معاويه و عمرو بن بكر متعهد كشتن عمروعاص و ابن ملجم متعهد كشتن اميرالمؤمنين شد و 19 يا 17 رمضان را موعد قرار دادند كه همزمان به عهد خويش وفا كنند.

چون روز موعود رسيد برك بن عبدالله تنها توانست معاويه را مجروح سازد و خود دستگير و كشته شد. عمرو بن بكر جهت كشتن عمروعاص راهى مصر گشت كه وى در آن روزگار از سوى معاويه ولايت آن ديار داشت اما عمروعاص در آن شب خارجة بن حذاقه قاضى مصر را به جاى خويش به امامت گماشته بود، عمرو بن بكر به غلط وى را بكشت و خود به اشارت عمروعاص به قتل رسيد.

اما ابن ملجم پس از عهد و پیمانی که با آن دو در حج بست به‌ كوفه‌ آمد و با يارانش‌ از خوارج‌ ديدار كرد، اما هدفش‌ را پنهان‌ نگه‌ داشت‌. روزي‌ به‌ تصادف‌ زن‌ زيبارويى‌ به‌ نام‌ قطام‌ دختر شجنة بن‌ عدي‌ را كه‌ از تيم‌ الرباب‌ بود، ديد و به‌ او دل‌ باخت‌ و از او خواستگاري‌ كرد. زن‌ كه‌ پدر و برادرش‌ در نهروان‌ كشته‌ شده‌ بودند، اين‌ پيشنهاد را پذيرفت‌ و يكى‌ از شرايط ازدواج‌ را كشتن‌ على‌(ع‌) قرار داد. پس‌ از آن‌ عبدالرحمان‌، شبيب‌ بن‌ بَجَرة اشجعى‌ را ديدار كرد و او را با خود همراه‌ ساخت‌. و توطئه قتل را عملی ساخت. [1]

این روایت با تفاوت هایی در منابع مختلف آمده است.

روایت دوم:

در بحار الانوار نقل دیگری آمده است که در آن قطام نقش اصلی را دارد و ابن ملجم برای رسیدن به او ناچار به قبول شرطش که قتل علی علیه السلام است شده است خلاصه آنچه در بحار الانوار آمده است چنین است که: ابن ملجم در جنگ نهروان در سپاه امام علی علیه السلام بود و پس از پیروزی آن حضرت و کشته شدن خوارج از امام اذن خواست که زودتر وارد کوفه شود و خبر این پیروزی را به مردم کوفه بشارت دهد. امام به او اذن داد و ابن ملجم وارد‌ کوفه شده در خیابان ها مـردم را از فـتح و پیـروزی امیر مؤمنان‌ خبر‌ دار‌ می‌کرد، تا به محلّه بنی تمیم رسید جایی که خانه مربوط به قطام دختر سخینه دختر عوف بن تـیم - که خود و بستگانش به عقیده خوارج بودند - در آنجا بود. قطام‌ دارای‌ زیبایی و هیبت شایانی بود. وقتی صدای او را شنید، شخصی را دنبال او فرستاد که از‌ او‌ تقاضا کند که ساعتی از اسب فرود آید و به پرسشهایی که دربارۀ‌ بستگانش‌ دارد، پاسخ دهد. به این صورت ابن ملجم وارد خانه قطام شد و با دیدن چهره زیبای او فریفته او گردید. قطام که عقیده خوارج از کشته‌ شدگان‌ جنگ نهروان پرسید، ابن ملجم نیز اخبار را گفت، از جمله از کشته شدن‌ پدر‌، برادر و عموی او به دست امام‌ علی‌ خـبر داد‌. نالۀ قطام از شنیدن این خبر بلند‌ شد و شروع کرد به سر و صورت خود زدن. ابن ملجم از گفته خود پشیمان شد تا اینکه قطام در بین شیون خود بر زبان آورد که: فراق آنها بر من‌ سخت‌ است و چه کسی بعد از آنها‌ مرا‌ یاری‌ کند‌ و انـتقام‌ مـرا بگیرد؟ تا من خود را به او ببخشم و او را از مال و جمال خود بهره مند سازم . ابـن ملجم‌ گفت‌: آرام باش، تو بـه مـقصودت مـی‌رسی. وقتی قطام این جمله را شنید، ساکت شد و به سخن‌ او‌ طمع‌ کرد و بیشتر خود را به او عرضه‌ نمود‌ و محاسن‌ خود‌ را‌ آشکار‌ کرد. پس از آن ابن ملجم از او خواستگاری نمود و قطام کشتن امام علی علیه السلام را شرط خود برای ازدواج با ابن ملجم گذاشت. ابن ملجم ابتدا از این شرط به شدت وحشت نموده متحیر شد، اما اندک اندک قطام با دلبری و زبان آوری او را نسبت به انجام این خواسته نرم نمود. پس از آن ابن ملجم در حالی که دائم به فکر قطام بود چندین بار دیگر با او دیدار نمود و عاقبت عشق شوم او به قطام باعث شد که خواسته او را عملی سازد.[2]

همانطور که گفته شد از بین این دو روایت روایت اول مشهور تر است و دانشمندان معاصر نیز غالبا به همان اعتماد نموده اند.

پانویس

1. ابن‌ سعد، الطبقات الکبری، ج3، ص 35 و 36 نقل از دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج4، مدخل "ابن ملجم"

2. بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏42، ص263 تا 283

برچسب زده شده با : نقش قطام در شهادت امام علی ع به دست ابن ملجم , قطام , شهادت حضرت علی علیه السلام , قطام که بود؟ , قطلام و شهادت حضرت علی ع ,